Znaczenie Prawosławia w życiu współczesnej młodzieży.

Na pytanie o realność nadziei w życiu współczesnego człowieka, która dawałaby mu perspektywiczną możliwość wyjścia z sytuacji bez wyjścia, francuski pisarz Fra-ncois Mauriac (1885-1970) odpowiedział: „Jedyną jasną nadzieją dla przyszłości współczesnego człowieka jest przebudzenie wiary w sercach współczesnej rosyjskiej inteligencji”. Ta nieoczekiwana odpowiedz, która padła z ust znanego naukowca, ma duże znaczenie. Mauriac, rzymski katolik ’ i człowiek zachodniej kultury, przyszłość ludzkości widział nie w cywilizacji Zacho­du wraz z jej osiągnięciami, lecz w wierze ludu prawosławnego. Można założyć, że Mauriac przed śmiercią poczuł siłę i moc Prawosławia. Dodać należy, że nie tylko on na Zachodzie odczuwał i odczuwa przycią­gającą siłę Prawosławia.

Prawosławie na Zachodzie przez długi czas było nieznane, pogardzane, zapomnia­ne. Człowiek cywilizacji europejsko-ame-rykańskiej przez stulecia był pewny siebie. W jego historii, ale też w dziejach Wscho­du, konieczne były wstrząsy, aby człowiek ten zrozumiał, jaką siłę posiada wschodnie, prawosławne chrześcijaństwo.

W Nowym Testamencie znajduje się rozmowa Natanaela z apostołem Filipem (J 1,43-49). Gdy Filip obwieścił mu, że odnalazł długo oczekiwanego Mesjasza, Natanael zapytał go: „Czy może być co dobrego z Nazaretu?’ (J 1,46). Na to Filip odrzekł mu: „Chodź i zobacz” (J 1,46). Wydaje się, że takie pytanie nieustannie, przez wieki, kieruje człowiek cywilizacji Zachodu do tego co wschodnie. Natanael posłuchał Filipa i po spotkaniu z Chrystu­sem zawołał: „Tyś jest Syn Boży! Tyś Król Izraela.'” (J 1,49).

Takie właśnie podejście wobec pra­wosławnego Wschodu przez długie lata charakteryzowało człowieka Zachodu. Ta­kie samo podejście rozwiniętego Zachodu wobec prawosławnego Wschodu miało miejsce w ciągu wieków. Zadawał on sobie pytanie: czyż cokolwiek dobrego może przyjść ze Wschodu, poniżonego i znaj­dującego się przed długie lata w tureckiej i tatarskiej niewoli? Takie właśnie podejście, najprawdopodobniej, ma miejsce i obecnie w umysłach wielu ludzi Zachodu. W spo­sób szczególny dotyczy to naszej ojczyzny. Niestety, takie pytanie zadaje też wielu ludzi kultury Wschodu, którzy wyrośli na glebie prawosławnej kultury, lecz utracili świado­mość historyczną i złożyli hołd „złotemu cielcowi” zachodniej cywilizacji.

W ten sposób powtarza się starożytna historia, która miała miejsce na pustyni Sy­naj z prorokiem Mojżeszem i jego ludem, wówczas gdy rozmawiał on z Bogiem. Gdy na górze Synaj otrzymywał on objawienie, na dole hid,. zapominając o Bogu i swym wodzu, oddawał hołd złotemu cielcowi.

Na wszystkie tego rodzaju wątpliwości Wschód w ciągu całych wieków odpowia­dał: „Przyjdź i zobacz”.

I rzeczywiście, każdy, kto podchodzi do Prawosławia z czystością serca Natanaela, wcześniej czy później powtarza słowa: „Rabbi, Tyś jest Syn Boży” (J 1,49). Na czym polega to przyciąganie, ta siła Pra­wosławia? Istotą i treścią Prawosławia, jego niedającą się pokonać mocą, jest zadziwiające i niedające się podmienić oblicze Chrystusa, Syna Bożego, z którym spotkał się Natanael, i z którym spotykają się inni ludzie po Natanaelu. Głównym zadaniem Prawosławia, w ciągu całej jego historii, było i pozostaje zachowanie niepokonanego oblicza Zbawiciela i Jego prawidłowe wychwalanie. Już samo słowo „Prawosławie” zaświadcza, że w sposób prawidłowy wychwala ono Jezusa Chry­stusa, jednocześnie jako doskonałego Boga i doskonałego człowieka. Pojawia się pyta­nie: czym jest Prawosławie? Prawosławie to prawdziwe wychwalanie Boga w czło­wieku i wychwalanie człowieka w Bogu. Wychwalanie Boga jest wieczną chwałą, którą Bóg przygotował od samego począt­ku tym, którzy Go miłują, Prawosławie to prawa wiara i rzeczywiste życie zgodnie z jego wymogami.

W cudownym obliczu Chrystusa Zba­wiciela połączone są wiara i życie. W nim zachowywane są życie i zbawienie świata, przy czym nie w sposób abstrakcyjny, lecz rzeczywisty, w Cerkwi, będącej bogo-ludzką, historyczną realnością. Chrystus jest Głową Cerkwi, a Ona jest żywym bogoludzkim organizmem. Czymże jest Cerkiew? To święta zakwaska, z pomocą której wzrasta i rozwija się człowiek i świat Ona jest tą siłą, przy pomocy której prze­mieniają się i niebo, i ziemia w nowe niebo i nową ziemię.

Wiele społeczności w przeszłości i obecnie nazywa siebie Kościołami chrze­ścijańskimi. Tymczasem prawdziwym Kościołem, prawdziwą Cerkwią jest ta, która zachowała i nadal zachowuje praw­dziwą wiarę w Chrystusa i prawdziwe życie zgodnie z tą wiarą. Tylko taki Kościół może nazywać siebie prawdziwą, tj. prawosławną ! Cerkwią. Każda inna społeczność, która nie zachowuje prawdziwej wiary i życia | w zgodzie z nią, nie może tytułować się j Kościołem, Cerkwią. Tak jak jeden jest | Chrystus, tak też jedna jest wiara, jeden chrzest, jeden Święty Duch, który wszystko ! ożywia i łączy. Taka jest jedna Cerkiew. Tak ; jak nie można podzielić Chrystusa, tak też i nie można rozdzielić Jego Cerkwi. Od Niej można tylko się oddzielić. A oddziela się od I Niej ten, kto wypacza Jej naukę i wyrzeka | się prawdziwego życia w zgodzie z wiarą.

Cerkiew prawosławna w ciągu całej i swej krzyżowej historii troszczyła się, aby i zachowywać bez skazy oblicze swojej Głowy. Cerkiew prawosławna nazywana jest „Kościołem Wschodnim”. Zauważyć należy, że nazwa ta nie oznacza miejsca w sensie geograficznym, obszaru, na którym prowadzi Ona swoją misję. Obecnie nazwa ta jest relatywna, bowiem we współcze­snych czasach Prawosławie obecne jest na wszystkich kontynentach. „Wschodni” oznacza ukierunkowanie, to, że bierze ona swój początek ze „źródła” Wschodu. „Wschodem” nazywany jest przecież Sam Chrystus. Wschód to źródło wszystkiego, co istnieje. Wschód jest miejscem, gdzie narodził się Chrystus, „Słońce Prawdy”. On jest Początkiem i Końcem, Źródłem i Centrum wszystkiego, co istnieje. „Ko­ściół Wschodni” to Cerkiew Chrystusowa, prawdziwa, niezniszczalna i wieczna. To Cerkiew, która głosi Chrystusa i świad­czy o Nim jako o Wiecznym Wschodzie, Wiecznym Początku i Wiecznym Końcu, przystani całego bytu. Cerkiew jest jedna, święta, apostolska i soborowa. Jej zadaniem jest trud, aby wszystkie narody zgromadzić w jeden naród Boży, aby wszyscy byli jed­no, jak jeden jest Ojciec, Syn i Święty Duch, a przy tym każdy naród i każda jednostka zachowują swoje specyficzne dary. Właśnie na tym polega jej soborowy i powszechny charakter oraz historyczne powołanie.

Taki charakter i właściwości Cerkwi prawosławnej pozostają zawsze aktualne.

0 innych jej cechach, które sprawiają, że jest zawsze młoda i zawsze aktualna, mówi znany myśliciel Aleksy Chomiakow. Pisze on, że Cerkiew jest wewnętrzną prawdą ludzkiego życia i życia całego świata. Cer­kiew jest wewnętrzną prawdą dlatego, że Bogoczłowiek Jezus Chrystus i Jego Cer­kiew jest wypełniona łaski pełnymi darami obecnymi we wszechświecie, a szczególnie pośród tych, którzy przyjmuje Jej wiarę

1 cnoty. Cerkiew prawosławna posiada swój porządek. Jednak jedna rzecz to porządek, a druga to panowanie. Cerkiew prawosławna nigdy nie poddawała się pokusie rządzenia światem. Jej zasadniczym celem zawsze było i nadal pozostaje to, aby poprzez nią świat otrzymał zbawienie, a ona sama, aby była światłością dla świata. Innymi słowy, Cerkiew jest w świecie nie po to, aby świat służył jej, lecz po to, by ona służyła światu. Każdy człowiek, który żyje soborowym i po­wszechnym życiem Cerkwi, który żyje ży­ciem Chrystusowym, Jego ofiarną miłością, jest rzeczywistym członkiem Cerkwi, jest połączony z Chrystusem Bogiem i bliźnimi nierozerwalną miłością i jednością

Jedności nie można zbudować gwał­tem i siłą. Można ją zbudować jedynie na

miłości wzajemnej, pokorze i cierpliwości. Tam, gdzie brak jest ofiarnej miłości, wza­jemnego szacunku, pokory i cierpliwości, nie może być mowy o prawdziwej Cerkwi. Dlatego też każda społeczność religijna, w której króluje egoizm, a nie miłość, cierpliwość i pokora, skazana jest na sa­mounicestwienie.

Cerkiew zbudowana jest na ofiarnej mi­łości, pokorze i cierpliwości. Sam Chrystus, założyciel Cerkwi, objawił siebie w ofiarnej miłości, nieopisanej pokorze i cierpliwości. Z miłości do rodzaju ludzkiego cierpiał ukrzyżowanie i haniebną śmierć. Dlatego też w Jego Cerkwi, według Jego przykła­du, uczymy się ofiarnej miłości do swych bliskich. W świadectwie i głoszeniu tej miłości znajduje się wieczna realność i młodość Cerkwi Chrystusowej. Chrystus, jako wieczna Miłość, jest jej identycznością i niezmiennym programem Cerkwi, który nauczał swoich uczniów:, Jeśli kto chce iść za mną, niech wyrzeknie się siebie i bierze krzyż, i idzie za Mną” (Łk 9,23). Ten mo­ment wolności zachowany jest w Cerkwi prawosławnej. To właśnie współcześnie przyciąga do Prawosławia szczególnie młode pokolenie.

Piękno Prawosławia zawarte jest w bez­granicznej chwale oddawanej Chrystusowi, Jego ludzkiej osobie i ludzkiej wolności w Boskiej pełni. To oddawanie chwały zobowiązuje człowieka i jego wolność do takiej, samej ofiarnej aktywności według wzoru Chrystusa, jak też takiej samej ofiar­nej bogoludzkiej miłości. Właśnie z ofiarnej miłości, bezgranicznej pokory i szacunku wobec każdego człowieka Bóg tworzy Swoją Cerkiew.

Poza wspomnianą cechą, Cerkiew prawosławna posiada jeszcze jedną, bar­dzo ważną, która ma duże znaczenie dla wszystkich czasów i ludzi, a szczególnie dla młodzieży. Według swojej natury, od sa­mego początku swojego istnienia, Cerkiew prawosławna jest Cerkwią Świadectwa i Świadków, to Cerkiew Męczenników i Świadków.

Przede wszystkim sam Zbawiciel jest wiernym Świadkiem Bożym, Świadkiem Prawdy, którą jest On sam i którą gło­sił. Swoje świadectwo potwierdził On cierpieniem i śmiercią. Wiernymi konty­nuatorami Jego świadectwa byli święci apostołowie, męczennicy i inny święci, aż do naszych czasów. Wielu spośród nich, poza męczeńską śmiercią, świadczyło tzw. „męczeństwem sumienia”, tj. nieustanną, duchową walką, oczyszczeniem, cierpli­wością oraz walką ze swoimi pokusami

i wszelkim złem Świadków Chrystusa zna historia Cerkwi wszystkich czasów, aż do dziś. Śmiało możemy powiedzieć, że nasza epoka dała ogromną liczbę męczenników, większą niż inne. Wspomnijmy tylko naszą Chełmszczyznę, Chorwację, Rosję i ogólnie Wschód. Również obecnie Cerkiew prawo­sławna żyje jako świadek ukrzyżowanego Chrystusa, uczestnik Jego ukrzyżowania. Wspomnijmy obecną sytuację Cerkwi Jerozolimskiej, Antiocheńskiej, Konstanty­nopolitańskiej i innych. Pojawia się pytanie: skąd to męczeństwo Prawosławia?

Święty Makary Wielki udziela nam odpowiedzi na to pytanie. Mówi on, że tam, gdzie jest Święty Duch, tam też są i prześladowania. Oznacza to, że tam, gdzie jest Prawda, gdzie jest prawdziwa Cerkiew, jako nosicielka Świętego Ducha, tam też są prześladowania. Zło charakteryzuje to, że pragnie ono wykorzenić z człowieka Świętego Ducha, w którym jest pełnia i zbawienie człowieka i świata. Może to, paradoksalnie, świadczyć, że Cerkiew prawosławna jest Cerkwiąprawdziwą, kie­rowaną przez Świętego Ducha. Dlatego też nie dziwi, że współczesna sytuacja Cerkwi w świecie wskazuje na Ukrzyżowanego Chrystusa, Jej historyczny wkład ma zba­wienny i wyjątkowy charakter względem całego świata, tak samo jak wpływ na ten świat ma sam Chrystus.

Przytoczmy przykład. Cierpienia prawo­sławnego Bizancjum i innych prawosław­nych bałkańskich narodów w XIV, XV i ko­lejnych wiekach miały wyjątkowy charakter i znaczenie nie tylko dla prawosławnych narodów, ale też dla zamieszkujących na Zachodzie ludzi nieprawosławnych. To samo powtarza się i współcześnie: krew wielu prawosławnych męczenników jest tą siłą, o której mówi ap. Paweł, że powstaje ona przeciwko antychrystowi i jego demonicznej aktywności we współczesnym świecie.

Pamiętać należy, że historia ludzkości, poza swym charakterem zewnętrznym, ma też głębokie cechy duchowo-metafizyczne. Rzeczywiście, obecnie Prawosławie znaj­duje się na tej drodze duchowej, dlatego też można śmiało powiedzieć, że od jego losów zależy los współczesnego świata. Czy Prawosławie wytrzyma tę misję we współczesnym świecie? Zależy to od nas, a szczególnie od ludzi młodych. Współ­czesne społeczeństwo przyjmuje z nadzieją wiarę prawosławną i życie w zgodzie z nią. Fiodor Dostojewski proroczo przewidział wydarzenia, do których następnie docho­dziło w świecie, oraz przeczuwał ogromną siłę Prawosławia i jego misję. Należy koniecznie podkreślić, że obecnie Prawosławie po raz pierwszy w dziejach swoją misję prowadzi na wszystkich konty­nentach. Krzyż Chrystusowy jest sztandarem ochraniającym wszechświat, a współczesne Prawosławie świadczy i otwiera przed świa­tem moc świętego Krzyża Chrystusowego. Współcześnie Prawosławie otwiera przed światem widzenie zbawienia i prawdziwą drogę świata. „Ranami” Prawosławia, jak niegdyś ranami Chrystusa, uleczane są _fany” świata. Jest to współczesna ofiara Prawosławia, to miłość, która nie poszukuje odwzajemnienia. Prawosławie proponuje tę miłość światu jako jedyne lekarstwo na choroby i rany świata.

Prawosławni wzywani są do tego, aby być świadkami tej ofiarnej golgockiej miłości. Każdy wierny prawosławny bez względu na to, gdzie by się on nie znajdował, jakiego narodu był członkiem i jakiego by nie zajmował miejsca, wzy­wany jest, aby być osobistym świadkiem i głosicielem tej miłości. To jest obo­wiązek nas, prawosławnych, obowiązek nade wszystko prawosławnych młodych ludzi.

Kończąc, zwróćmy jeszcze uwagę na jeden aspekt życia Prawosławia, dzięki któremu jest ono, rzeczywiście, wieczną młodością młodych, wiecznym zmartwych­wstaniem, podstawą i wsparciem starców.

Cerkiew prawosławna jest Cerkwią Świętej Eucharystii. Cerkiew żyje, otwiera się i realizuje w Eucharystii, w Chrystusie, który w swym Ciele i Krwi, które otrzy­mujemy podczas św. Liturgii, pozostaje między nami, siłą i działaniem Świętego Ducha pozostaje do końca świata. Dlatego też podczas św. Liturgii ponad wszystko możemy uczyć się od Niego, w jaki sposób świadczyć, jak „samych siebie, jedni dru­gich i całe nasze życie oddać Chrystusowi, Bogu”. Od Niego otrzymujemy ofiarną miłość jako jedyny sposób życia i w ten sposób nieustannie zwracamy się ku praw­dziwej miłości do Boga i do człowieka. Św. Liturgia powinna być źródłem całego życia chrześcijanina, które nieustannie sprawdza­ne jest w Świętym Duchu. Prawosławny chrześcijanin nie może żyć jednym życiem w cerkwi, a drugim życiem poza świątynią. Całe jego życie musi być ucerkiewnione, tj. być uświęcane przez św. Liturgię.

Za prawdziwe należy uznać określe­nie: kto wie, czym jest św. Liturgia, ten wie, czym jest Cerkiew i co oznacza bycie prawdziwym członkiem Cerkwi. Każdy, kto pragnie, aby życie Cerkwi i jego samego opierało się na duchu przeciwstawnym wobec św. Liturgii, ten nie może wiedzieć, czym jest Cerkiew, ani tego, na czym polega św. Liturgia, ani też, co w rzeczywistości oznacza być chrześcijaninem. Natura św.

Liturgii zawiera pełnię codziennego ży­cia, zmieniając ją w społeczność miłości Chrystusowej. W św. Liturgii poznajemy każdego człowieka jako swojego wieczne­go brata i współbrata w Chrystusie. W św. Liturgii Bóg otwiera się przed nami taki, jakim jest, człowiek zaś staje się takim, ja­kim powinien być. Dlatego też zawiera ona całe misterium Cerkwi. To w niej dojrzewa pełnia życia.

Cerkiew jako wspólnota eucharystyczna zaspokaja głód współczesnego człowieka, w tym również młodych ludzi. Na tym polega sens naszego codziennego trudu. Musimy żyć Wiarą i wcielać ją w codzienną realność. To wezwanie godne ludzkiego ży­cia. Otwiera ono ludzki byt, wprowadza do życia wiecznego i pomaga w otrzymywaniu darów Świętego Ducha. Takie podejście do wiary miało miejsce zawsze, dzisiaj zaś jest ogromnym wezwaniem skierowanym do każdego człowieka, a szczególnie młodego, który jest otwarty na wszystko co pełne, wieczne, doskonałe. Prawosławie opiera się na wiecznym fundamencie, który jest doskonały i bezgraniczny. Stąd jego tak ogromne znaczenie dla wszystkich ludzi, niezależnie od ich wieku i czasów, w któ­rych żyją. Prawosławie jako takie jest rzeczywistą, jedyną jasną gwiazdą oświe­tlającą przyszłość świata i człowieka.

Autor: + Sawa- Prawosławny Metropolita Warszawski i całej Polski